Asertywność: jak wyrażać siebie i szanować innych

Sprawdź również:

Julia Kalinowska
Julia Kalinowska
Mam wiele zainteresowań - od podróży dookoła świata, przez sport i zdrowe odżywianie, aż po psychologię i rozwój osobisty. Lubię nie tylko czytać o danych zagadnieniach, ale przede wszystkim wprowadzać je w życie i testować na własnej skórze co działa, a z czego raczej zrezygnuję. Zapraszam na wspólną podróż w drodze do bycia "lepszą wersją siebie" :)

Asertywność, czyli posiadanie i wyrażanie własnego zdania bez naruszania praw innych osób, zyskuje na znaczeniu w ostatnich latach. Ludzie są coraz bardziej świadomi swoich granic i konieczności ich komunikowania. Jednak co składa się na asertywną postawę i jak rozwijać tę umiejętność, żeby każdemu żyło się lepiej? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na najczęściej nurtujące Cię pytania na temat asertywności.

Czym jest, a czym nie jest asertywność? Definicja

Co to znaczy być asertywnym? Asertywność określa się jako znajomość swoich praw i granic oraz wyrażanie własnych potrzeb w przejrzysty, zrozumiały dla innych sposób. Bierze się również pod uwagę postawę drugiej strony oraz stawia na wysłuchanie jej zdania. Pomimo początkowych trudności, jakich może przysparzać otwarte mówienie o swoich uczuciach, pragnieniach i potrzebach, wypracowanie postawy asertywnej w komunikacji z innymi przynosi wymierne korzyści w relacjach międzyludzkich. Pokonanie strachu przed wyrażaniem własnego zdania nie tylko wniesie więcej spokoju do Twojego życia na co dzień, ale również sprawi, że będziesz bardziej w siebie wierzył; podniesiesz swoją samoocenę i pewność siebie (w końcu zrobiłeś coś, co kiedyś napawało Cię strachem, postawiłeś na swoim i zauważyłeś swoją sprawczość w działaniu). Jednak niektórzy rozumieją asertywność w niewłaściwy sposób – jako chęć okazania przewagi, zwycięstwa nad drugą osobą czy przejaw egoizmu. Trzeba pamiętać o poszanowaniu praw innych, jednak wyrażanie własnego zdania i otwarte przedstawianie swojego punktu widzenia (bez agresji) jest w istocie poszanowaniem zarówno innych osób, jak i – o co przede wszystkim tutaj chodzi – siebie.

Elementy asertywnej postawy

Można wyróżnić parę kluczowych cech osoby asertywnej. Zalicza się do nich:

  • Szczerość – mówisz to, co czujesz i myślisz,
  • Akceptacja – wierzysz w siebie, nie boisz się przedstawiać własnego zdania,
  • Odpowiedzialność – branie odpowiedzialności za swoje czyny i słowa, bierzesz pod uwagę możliwe konsekwencje swoich działań (pozytywne i negatywne),
  • Zaufanie – do siebie i świata, praktykujesz otwartość i tolerancję do odmiennych punktów widzenia.

Asertywność a poczucie własnej wartości

Asertywność pomaga w budowaniu pewności siebie i poczucia własnej wartości. Wzmacnia również relacje, pogłębia je poprzez szczerą komunikację i lepsze zrozumienie drugiej osoby. Asertywność i samoocena są więc ściśle powiązane ze sobą. Osoby asertywne często mają wyższą samoocenę, ponieważ potrafią otwarcie wyrażać swoje potrzeby i emocje, jednocześnie szanując granice innych. Ta umiejętność wynika z przekonania, że ich myśli i uczucia są ważne i warte wyrażenia. Z kolei umiejętność stanowczego i uprzejmego mówienia „tak” lub „nie” wzmacnia poczucie własnej wartości, ponieważ daje poczucie kontroli nad własnym życiem. Brak asertywności może wpływać negatywnie na samoocenę, prowadząc do poczucia bezsilności, frustracji czy wstydu. Uległość sprawia, że ignorujemy swoje potrzeby na rzecz innych, co często skutkuje poczuciem bycia niedocenianym. Z drugiej strony agresja może prowadzić do izolacji społecznej i poczucia winy.

Asertywność w pracy – przykłady

Chcąc być asertywnym w miejscu pracy, warto przyjrzeć się konkretnym sytuacjom, które pokazują, jak ważna jest ta umiejętność. Jak już wiesz, asertywność opiera się na wyrażaniu swoich potrzeb i opinii w sposób stanowczy, ale szanujący innych, co sprzyja zdrowym relacjom zawodowym i efektywnej współpracy.

Przykładem może być rozmowa z osobą o odmiennym zdaniu. Zamiast reagować emocjonalnie, warto skupić się na argumentach merytorycznych, np.: „Rozumiem Twój punkt widzenia, jednak moim zdaniem najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji będzie…”. W sytuacjach konfliktowych, szczególnie gdy rozmówca podnosi głos, asertywne zachowanie polega na przerwaniu dyskusji i poinformowaniu: „Proszę, porozmawiajmy spokojnie. Jeśli teraz to trudne, możemy wrócić do tematu później.”

Kolejny przykład to odmowa w obliczu nadmiernych oczekiwań. Jeśli przełożony proponuje dodatkowe zadania, które przekraczają Twoje możliwości, asertywna odpowiedź może brzmieć: „Doceniam zaufanie, ale obecnie mam pełne obłożenie i nie jestem w stanie podjąć się tego zadania bez ryzyka obniżenia jakości pracy.” Dzięki temu jasno wyznaczasz granice i unikasz przeciążenia.

Asertywne zwroty, takie jak: „Moje zdanie jest takie…”, „Rozumiem Twój punkt widzenia…” czy „Proponuję inne podejście…”, pozwalają na otwartą i pełną szacunku wymianę zdań, co ułatwia osiąganie wspólnych celów. Z kolei, gdy napotkasz opór lub brak zrozumienia, warto podkreślić, że różnorodność perspektyw sprzyja wypracowaniu lepszych rozwiązań.

Rozwijanie asertywności pomaga nie tylko pracownikowi, ale także organizacji – sprzyja efektywnej komunikacji, zmniejsza ryzyko konfliktów i podnosi jakość współpracy. Warto więc praktykować asertywność w codziennych sytuacjach zawodowych, budując przy tym zdrowy balans między pracą a życiem prywatnym.

Jakie korzyści przynosi asertywność?

Dlaczego warto być asertywnym? Co zyskasz dzięki tej umiejętności?

  1. Budowanie zdrowych relacji
  • Asertywność pozwala na jasne komunikowanie swoich potrzeb, co eliminuje nieporozumienia i frustracje.
  • Dzięki niej budujemy relacje oparte na wzajemnym zrozumieniu i szacunku.
  1. Lepsza samoakceptacja
  • Wyrażanie swoich uczuć i opinii w sposób asertywny wzmacnia poczucie własnej wartości.
  • Uświadamiamy sobie, że nasze potrzeby są ważne, a ich komunikowanie jest w pełni uzasadnione.
  1. Unikanie konfliktów
  • Asertywność pomaga uniknąć eskalacji konfliktów dzięki spokojnemu i konstruktywnemu podejściu do różnic zdań.
  • Zamiast agresji czy uległości, stawiamy na dialog i rozwiązania win-win.
  1. Wpływ na zdrowie psychiczne
  • Osoby asertywne rzadziej doświadczają stresu wynikającego z tłumienia emocji czy poczucia winy po zbyt agresywnym zachowaniu.
  • Asertywne podejście pomaga budować poczucie wewnętrznego spokoju i równowagi.

Lista asertywnych praw Olgi Castanyer

Olga Castanyer w swojej książce “Asertywność: jak docenić samego siebie?” wymienia 17 praw, którymi warto się kierować, by lepiej poznać siebie i wypracować skuteczną postawę asertywnego człowieka. Wspomina o prawach do:

  • bycia traktowanym z godnością i szacunkiem,
  • odczuwania i wyrażania własnych uczuć i opinii,
  • bycia wysłuchanym,
  • mówienia “nie” bez poczucia wstydu,
  • popełniania błędów,
  • bycia niezależnym,
  • osiągnięcia sukcesu,
  • odpoczynku i odosobnienia,
  • i co ciekawe – do… porzucenia asertywności!

Człowiek posiada wolną wolę i może decydować o swoich poczynaniach bez odczuwania zażenowania, wstydu czy złości – i ma prawo oczekiwać szacunku w odpowiedzi na swoją niezależną postawę (oczywiście zakładamy dobre intencje). Jednak w zależności od okoliczności i etapu w życiu, może również stwierdzić, że na ten moment woli porzucić postawę asertywną z jakiejkolwiek przyczyny – i wciąż czuć się pełnoprawną, wartościową jednostką w społeczeństwie. Warto o tym pamiętać, rozwijając się na przestrzeni lat – ciągle się zmieniamy i mamy prawo do zmiany zdania, objęcia nieco odmiennej drogi niż pozostali i szukania “własnego ja” pośród natłoku informacji, nawet wbrew temu, co inni uważają za “słuszne”, o ile przynosi nam to spokój i spełnienie.

Postawa asertywna oferuje wiele korzyści, a jej wpływ na życie codzienne widać od razu po jej zaimplementowaniu. Tym sposobem nie tylko wzmacniasz swoją samoocenę, ale również budujesz głębsze relacje z innymi, oparte na szczerości, zaufaniu i poszanowaniu praw obu stron. Pamiętaj – nie możesz w pełni zadbać o innych, póki nie zadbasz o siebie. Szacunek do siebie, jakim jest wyrażanie własnych opinii, przełoży się pozytywnie na poczucie własnej sprawczości i wiele dziedzin życia – od osobistych relacji, przez obraz samego siebie, aż po spotkania zawodowe.

Źródła:

  1. Luis Valdez Castellanos SJ, Asertywność to szacunek dla innych i siebie, https://deon.pl/inteligentne-zycie/poradnia/asertywnosc-to-szacunek-dla-innych-i-siebie,331638 [odczyt: 14.01.2025]
  2. Salomon, Sztuka asertywności w relacjach międzyludzkich – jak unikać konfliktów i wyrażać swoje potrzeby, https://poradniasalomon.com.pl/sztuka-asertywnosci-jak-wyrazac-swoje-potrzeby-bez-konfliktow/ [odczyt: 14.01.2025]
  3. Pracownia Testów, Asertywność – jak być sobą i szanować innych, https://www.blog.pracowniatestow.com/index.php/2015/12/08/asertywnosc-jak-byc-soba-i-szanowac-innych/ [odczyt: 14.01.2025]
  4. Weronika Dubiejko, Asertywność – jak stawiać granicę, nie raniąc przy tym innych, https://kariera.sempai.pl/asertywnosc-jak-stawiac-granice-nie-raniac-przy-tym-innych/ [odczyt: 14.01.2025]
  5. Joanna Kamińska, Asertywność w pracy – jak być asertywnym w pracy zawodowej?, https://medicoverbenefits.pl/strefa-hr/asertywnosc-w-pracy/ [odczyt: 14.01.2025]
  6. Maciej Partyka, Asertywność w pracy: jak być asertywnym? Przykłady ćwiczeń, https://betterworkplace.pl/blog/asertywnosc-w-pracy-jak-byc-asertywnym-przyklady-cwiczen/ [odczyt: 14.01.2025]
ADwave - marketing internetowy

Najnowsze publikacje:

Więcej podobnych artykułów: