Żyjemy w świecie, gdzie wszystko pędzi, gdzie robimy wiele czynności na raz, działając na tak zwanym „autopilocie” i skupiając się głównie na tym, co już się wydarzyło lub co jeszcze musimy zrobić. Mindfulness to praktyka uważności, która kieruje naszą pełną uwagę na to, co dzieje się tu i teraz. Dzięki niej możemy zauważyć nasze emocje i rzeczywiście je poczuć, zamiast odkładać je na bok. Pomaga to zapobiec gromadzeniu trudnych emocji, które w nadmiarze mogą prowadzić do wewnętrznego napięcia. Uczymy się postrzegać rzeczywistość dokładnie taką, jaka jest, bez nadawania jej dodatkowego znaczenia. Mindfulness to proces porzucania nawykowych reakcji na wydarzenia i zastępowania ich świadomym, uważnym reagowaniem na zmieniające się okoliczności. To dlatego jest obecnie tak popularnym sposobem na regulację emocji w chwilach dużego stresu lub kryzysu.
Korzenie mindfulness: od wschodnich tradycji do zachodnich praktyk
Technika mindfulness wywodzi się z buddyjskich praktyk kontemplacyjnych, a jej korzenie sięgają sprzed 2500 lat. W starożytnych tekstach medytację uważności opisywano jako metodę dostępną dla każdego, pomagającą zmniejszyć cierpienie i wspierającą rozwój pozytywnych cech, takich jak emocjonalna równowaga, współczucie i mądrość.
Jak program MBSR zmienia podejście do emocji i zdrowia
Współczesną świecką interpretację mindfulness zawdzięczamy Jonowi Kabat-Zinnowi, neurobiologowi z Uniwersytetu Massachusetts w USA, który w 1979 roku opracował program MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction / Redukcja Stresu Oparta na Uważności). Program ten wykorzystuje stosunkowo intensywne, świeckie szkolenie w medytacji uważności, aby nauczyć uczestników, jak lepiej dbać o siebie i prowadzić zdrowsze życie. Model ten z powodzeniem stosuje się (z odpowiednimi modyfikacjami) w wielu ośrodkach medycznych, a także w placówkach niezwiązanych z medycyną, takich jak szkoły, więzienia, środowiska pracy oraz w programach treningowych dla sportowców. Jest to metoda, której popularność wciąż rośnie, ponieważ coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, jak ważne jest skupianie się na swoich emocjach i zdrowiu psychicznym.
Korzyści dla zdrowia psychicznego i fizycznego
Technika skupienia się na swoich emocjach w danym momencie może być bardzo korzystna nie tylko dla zdrowia psychicznego, ale i fizycznego. Ciągły stres prędzej czy później odbije się na naszym ciele – pojawiają się napięcia mięśniowe, bóle pleców, mięśni czy głowy. Wyciszenie się i pozwolenie sobie na przeżycie emocji w danej chwili umożliwia jasne przetworzenie informacji, bez dodatkowych ładunków emocjonalnych czy oceniania, które często pojawiają się, gdy zanurzamy się w emocjach lub sytuacjach z przeszłości, których nie przepracowaliśmy od razu.
Redukcja stresu i poprawa zdrowia psychicznego
Mindfulness pozwala nam zredukować stres, ponieważ lepiej zarządzamy swoimi emocjami, poprawia naszą koncentrację, gdyż łatwiej skupiamy się na danej chwili, nie odbiegając myślami do przeszłości czy przyszłości. Technika ta zwiększa naszą empatię i współczucie, pomagając regulować emocje, a co za tym idzie, łatwiej rozumieć emocje i sytuacje innych osób. Kolejnymi korzyściami są lepszy sen, ponieważ wyzbywamy się lęku i stresu, co ułatwia ciału odprężenie i prawdziwy odpoczynek, oraz wzmocnienie odporności psychicznej, ucząc się, jak reagować w trudnych sytuacjach i przetwarzać nawet bardzo trudne emocje.
Trudności w początkowej fazie praktyki mindfulness
Technika mindfulness brzmi bardzo przystępnie dla osób, które pragną zwiększyć swoją świadomość i zyskać większą kontrolę nad emocjami. Często jednak nie wiemy, jak się do tego zabrać, lub nie dostrzegamy natychmiastowych efektów, przez co szybko się zniechęcamy i porzucamy próby zmiany naszej codzienności. Warto więc zwrócić uwagę na niektóre wyzwania związane z tą praktyką i zastanowić się, jak je przezwyciężyć. Początkowo może być trudno utrzymać uwagę w chwili obecnej. Nasz umysł przyzwyczajony jest do pracy na pełnych obrotach, często wybiegając w przyszłość lub wracając do przeszłości. Jednak warto nie poddawać się – małymi krokami czas poświęcony na uważność będzie się wydłużał.
Konfrontacja z emocjami i korzyści płynące z praktyki
Mindfulness wiąże się także z konfrontacją z emocjami, które czasami nie chcemy przeżywać, ponieważ są one niewygodne lub bolesne. Ważne jest, aby pozwolić sobie poczuć pełen wachlarz emocji, nie tylko tych pozytywnych, by móc je uwolnić i nie trzymać w sobie za długo. Żyjemy w pędzie, w ciągłym natłoku obowiązków, co utrudnia złapanie oddechu. Warto jednak wpleść krótkie momenty, w których będziemy w stanie wyregulować nasz poziom stresu, poprzez zrozumienie i zaakceptowanie emocji, które w nas narastają. Jak widać, ta technika wymaga od nas poświęcenia i pamięci, by regularnie poświęcać kilka minut na praktykę, ale może warto wprowadzić te drobne zmiany, by poczuć się lżej na duchu i lepiej z samym sobą.
Podsumowanie i przyszłość mindfulness
Mindfulness to technika, która zyskuje na popularności, ponieważ coraz więcej osób zdaje sobie sprawę, jak ważne jest zdrowie i dobre samopoczucie. Pragniemy utrzymywać je na jak najwyższym poziomie, ponieważ jesteśmy świadomi konsekwencji wynikających z ich zaniedbania. Dzięki regularnej praktyce możemy lepiej zarządzać stresem, poprawić koncentrację, zwiększyć empatię oraz nauczyć się radzić sobie z trudnymi emocjami. Dodatkowym atutem jest to, że dostępnych jest coraz więcej materiałów wspierających wdrożenie mindfulness – od muzyki wyciszającej po poradniki, które krok po kroku tłumaczą całą technikę. W przyszłości praktyka uważności może stać się nie tylko przystępną metodą samopomocy, ale także istotnym elementem edukacyjnym w placówkach, gdzie stres i emocje namnażają się w szybkim tempie. Być może mindfulness stanie się kluczową praktyką w współczesnym świecie, który zmienia się w zawrotnym tempie.
