W procesie rozwoju osobistego należy zadbać o wiele różnych elementów, które są fundamentem do trwałej zmiany w życiu. Po ich opanowaniu przychodzi czas na naukę asertywności i negocjacji, tak aby potrafić stawiać na siebie i uzyskiwać najkorzystniejsze dla siebie warunki, inaczej będziesz musiała się zmierzyć z przeciążeniem mentalnym albo nadmiarem niewidzialnej pracy. W jaki sposób możesz więc to zrobić?
Czym jest asertywność?
Asertywność to jedna z najlepszych umiejętności w obszarze komunikacji. Pozwala na wyrażanie swoich myśli, uczuć, przekonań bez uszczerbku na godności własnej i rozmówcy. Postawa asertywna pozwala na opór wobec presji, na zachowanie niezależności sądów i zamierzeń oraz na możliwość ich realizacji bez większego problemu.
Aby zaistniała postawa asertywna należy zadbać o szczerość wypowiedzi, akceptację własnej osoby (tym samym o pewność siebie), odpowiedzialność za siebie i swoje wybory.
Asertywność jest szczególnie ważna na współczesnym rynku pracy. Wiele firm stosuje restrykcyjne polityki wobec swoich pracowników, a szefowie potrafią swoim podwładnym ograniczać autonomię działania. Stres, zmęczenie, kolejne obowiązki mogą doprowadzić do wypalenia. A więc rozwój tej umiejętności pozwoli ci na lepszą organizację własnego czasu, na zachowanie balansu między pracą a życiem osobistym, na godziwą zapłatę za swoją pracę.
Błędy w komunikacji
Asertywność jest umiejętnością komunikacyjną. Jest to pewien styl i zadbanie o własne interesy. Jednak zanim zaczniesz wyrażać swoje potrzeby, dowiedz się, jakich błędów w komunikacji powinnaś unikać – inaczej twoja sprawa utknie na stracie, gdyż adresat nie zrozumie nawet, co chciałaś przekazać.
Upewnij się, że twoja wypowiedź została zrozumiana. Po prostu dopytaj rozmówcę, czy pojął o co dokładnie chodzi. Sama również zadawaj pytania podczas mówienia innych, żebyś później wiedziała, na czym stoisz, co chciałabyś uszczegółowić albo co jest dla ciebie niedopuszczalne.
Zadbaj o kontakt wzrokowy ze swoim rozmówcą – wtedy masz większą pewność, że ktoś rzeczywiście cię słucha. Wykształć w sobie wrażliwość na uczucia, oczekiwania swoje i innych, ale też na poprawność językową – im ładniejsza estetycznie wypowiedź, tym jest chętniej słuchana. Wypowiadaj się jedynie za siebie, a nie za zbiorowość.
Pamiętaj, że o twoich kompetencjach świadczą również komunikaty niewerbalne – wyraz twarzy, postawa ciała, nawet ubiór czy makijaż. Dostosuj to do odpowiednich sytuacji – w końcu rozmowa z szefem jest znacznie poważniejsza niż z partnerem. Ćwicz przed lustrem swój obraz, aby stał się dla ciebie bardziej naturalną postawą. Chwilami samorozwój jest jednak grą pozorów.
Zadbaj o to, aby w twoich komunikatach nie było niespójności albo braków informacyjnych. Bez pewnych elementów odbiorca może nie pojąć zupełnie twoich intencji. Sama również nie pomijaj informacji, gdy są sprzeczne z twoimi poglądami czy doświadczeniem życiowym. Pamiętaj, że asertywność to sztuka wzajemnego szacunku, więc nie umniejszaj opinii innych osób. Skup się na tym, co rzeczywiście chcą ci powiedzieć – więc nie tylko na słowach, ale również na przypuszczalnych myślach, emocjach i intencjach.
Ufaj swojemu rozmówcy i zechciej usłyszeć, co mówi, nie doszukuj się czwartego i piątego dna. Ale nie ignoruj komunikatów niewerbalnych, zachowaj pewien dystans, aby nie ułatwiać sprawy kłamcom. Jeśli czujesz zmęczenie, wysoki poziom stresu, złość – lepiej przerwij rozmowę, gdyż jej prowadzenie jest bezcelowe.
Najważniejsze zasady w komunikacji
Wiesz już co powinnaś zrobić, aby unikać podstawowy błędów w komunikacji. Na czym jeszcze powinnaś się skupić?
- Naucz się podstawowej poprawności – twoje wypowiedzi powinny być czytelne, zrozumiałe, poprawne gramatycznie i stylistycznie;
- Skup się na strukturze swojej wypowiedzi – pozwoli to na jasność komunikatu, wyraźnie zaznaczysz odbiorcy cel swojej wypowiedzi, argumentację, podsumowanie, ewentualnie niewielkie dygresje, całość złączy się w spójny komunikat;
- Trzymaj się tematu głównego – aby nie stracić uwagi odbiorcy albo nie wprowadzić go w błąd złą hierarchią informacji (jeśli wciąż masz problem z tworzeniem struktury wypowiedzi);
- Pamiętaj o ekonomizacji wypowiedzi – świat pędzi do przodu i nikt nie ma czasu na długie monologi, zadbaj więc o konkretność i zwięzłość przekazu;
- Poćwicz charyzmę – łatwiej zdobędziesz uwagę i przychylność odbiorcy;
- Pamiętaj o uprzejmości i szacunku – będą świadczyć o twojej trwałej pewności siebie, elokwencji i inteligencji;
- Nigdy nie wywyższaj się nad swojego rozmówcę;
- Zaznaczaj, że w dyskusji dążysz do porozumienia i zrozumienia drugiej strony;
- Twórz przyjazną atmosferę – bądź nastawiona na współpracę, dopytuj o niezrozumiałe kwestie, odpowiadaj na wątpliwości, tłumacz swoje intencje. Jeśli masz do tego dar, możesz wprowadzić rozmowę na żartobliwe tony.
Jak ćwiczyć w sobie asertywność?
Korzyści z asertywności
Asertywność pomoże ci w życiu osobistym i zawodowym. Zwiększa pewność siebie, wspomaga samorozwój, poprawia relacje z innymi, uczy zarządzania stresem, wprowadza w naukę umiejętności negocjacyjnych. Dzięki asertywnym postawom będziesz w stanie bronić swoich granic, przekonań i postanowień. Łatwiej ci będzie rozwiązywać konflikty. Twoje relacje oprą się o szczerość i wzajemne zrozumienie oraz szacunek. Podniesiesz swoją samoocenę i zbudujesz wizerunek osoby pewnej i konkretnej. A najważniejsze, że stale będziesz dbać o własne dobro.
Trening postawy asertywnej
Aby asertywność stała się jedną z twoich trwałych cech, najpierw musisz zadbać o swoje myślenie. Postaw się na pierwszym miejscu, poznaj siebie, wytycz jasne granice. Uświadom sobie, że twoje potrzeby i prośby też są ważne. Ale nie zapomnij, że inni mają takie same prawa jak ty: aby mówić „nie”, popełniać błędy, by kierować się emocjami w decyzjach, by nie interesować się podniesionymi kwestiami itd.
Komunikuj więc swoje „ja”, ale pamiętaj, że dotyczy tylko ciebie, a nie ogółu. Bądź gotowa na absolutną szczerość ze swojej strony i zarazem na niezgodę rozmówców.
Możesz w swojej wypowiedzi przyjąć empatyczną postawę. Podkreślaj i rzeczywiście staraj się zrozumieć intencje, przekonania i myśli drugiej strony. Unikaj tylko określenia „ale” – każdy ma poczucie, że wszystko przed tym spójnikiem było nic nie wartym paplaniem.
Szczególnie skuteczna jest technika FUO. Warto się jej nauczyć, gdyż wykorzystasz ją bez problemu również w sprawach rodzinnych. Polega na tym, że najpierw stwierdzamy suche fakty – przykładowo, że ktoś zostawił po sobie bałagan. Następnie mówimy, jak czujemy się przez zastanę sytuację i bardzo jasno wyrażamy swoje oczekiwania. Wszystko opiera się na prostych i konkretnych informacjach, dlatego ciężko jest się z nimi kłócić i można już w tym dążyć jedynie do spokojnego porozumienia.
Jeśli ktoś uparcie nie chce przyjąć do wiadomości twoich słów, zachowaj cierpliwość i do znudzenia powtarzaj swój przekaz. Prędzej czy później komunikat będzie musiał dotrzeć i zostać zaakceptowany – nawet jeśli druga osoba się o niego gniewa.
Naucz się odmawiać, ale w odpowiedni sposób: grzecznie, stanowczo (biorąc za odmowę pełną odpowiedzialność), bez zbędnego usprawiedliwiania czy wyrzutów sumienia, skup się na tym, czego chcesz.
Pogłębienie asertywności – umiejętność negocjacji
Kiedy nauczysz się postawy asertywnej, musisz zacząć powoli opanowywać umiejętności negocjacyjne. W końcu dążysz do samorozwoju i poprawy swojego życia. Nie dostaniesz tego w prezencie od innych, musisz na to zapracować i to sobie wywalczyć.
Negocjacje to proces wymagający odpowiedniego przygotowania, stosowania skutecznych technik komunikacyjnych oraz elastyczności w podejściu. Kluczowe jest określenie swoich celów, priorytetów i alternatyw (BATNA) przed rozmową, a także zrozumienie potrzeb drugiej strony poprzez aktywne słuchanie i budowanie atmosfery współpracy w jej trakcje. W negocjacjach warto stosować zarówno strategie „win-win”, które przynoszą korzyści obu stronom, jak i bardziej stanowcze techniki. Możesz więc lekko naciskać drugą stronę, zbudować poczucie uciekającej korzyści, wykorzystać słabości czy emocje oponenta. Nieoceniona będzie kreatywność, pozwalająca łączyć różne tematy i testować alternatywne rozwiązania.
Zawsze zaczynaj rozmowę podając wyższą stawkę, a kiedy będzie przebiegać nie po twojej myśli, poproś o przerwę i opracuj nową strategię rozmowy. Pamiętaj o cierpliwości i opanowaniu.
Asertywność jest wysoce ceniona przez ludzi: docenią ją twoi współpracownicy, bliscy czy przełożeni, gdyż wiąże się z umiejętnościami komunikacyjnymi, ogólną kompetencją, szczerością i pewnością siebie, do której dąży każdy z nas. Jeśli chcesz poprawić swoje warunki życiowe, umiejętność określenia czego chcesz i wynegocjowanie tego będzie ci niezbędne. Skoro znasz już podstawy, zacznij je od razu ćwiczyć!
Źródła:
Bakalarski K., Negocjacje, Warszawa 2012, s. 3-66.
Kocur N., Asertywność – praktyczne techniki jak być asertywnym, www.pokonajlek.pl, [dostęp: 27.12.2024].
Negocjacje w praktyce – jak umiejętnie argumentować i bronić swoich interesów?, www.kozminski.edu.pl, [dostęp: 27.12.2024].
Pawłowska B., Zachowanie asertywne w organizacji. Elementy treningu asertywności, [w:] Skuteczny kierownik sektora publicznego, Łódź 2018, s. 175-187.
Sikorski W., Skuteczna komunikacja interpersonalna w pracy, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych” 2010, 3(70), s. 46-55.
