Czym jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to coraz częstsze zjawisko społeczne. Jego objawy częściej jednak doświadczają kobiety. Dowiedz się, co jest tego przyczyną i jak można się leczyć?
Wypalenie zawodowe to stan chronicznego stresu, który prowadzi do przewlekłego zmęczenia i frustracji. Wiąże się z wyczerpaniem psychicznym, fizycznym, emocjonalnym, depersonalizacją i poczuciem braku spełnienia. Z czasem dochodzi do tego uczucie pustki, bezcelowości i apatii. Osoba dotknięta wypaleniem zawodowym wykonuje niezbędne minimum, ale wymaga to od niej niezwykle dużego wysiłku.
Wypalenie zawodowe nie ustąpi samoistnie, a nieleczone może doprowadzić do poważnych chorób fizycznych (np. chorób serca) albo psychicznych (np. depresja).
Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe najczęściej wiąże się ze zbyt dużym obciążeniem pracą (np. zbyt wieloma obowiązkami) i brakiem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Problem ten głównie dotyka kobiet, gdyż to na ich barki składane są obowiązki domowe, które stanowią drugi, a na dodatek bezpłatny etat.
Ale wypalenie zawodowe to nie tylko niesprawiedliwość społeczna i przeciążenie mentalne. Ma związek również z brakiem autonomii w pracy, tzn. jeśli nie masz kontroli nad swoją pracą, nie możesz do niej niczego wnosić, zaczniesz odczuwać jej monotonie lub nawet bezsensowność, a z czasem pojawi się nuda, frustracja i brak motywacji. Postrzeganie swojej pracy jako bezsensownej jest kolejnym trudnym momentem prowadzącym do wypalenia – odczuwa się to najczęściej, gdy nie rozumie się wagi swoich zadań, przełożony nie docenia włożonego wysiłku lub brakuje odczucia satysfakcji z osiągnięć.
Za wykonywanie swojej pracy oczekujemy również wystarczającej nagrody – odpowiedniego wynagrodzenia pieniężnego, możliwości rozwoju albo uznania społecznego. Do tego może jeszcze dojść niekorzystne środowisko pracy: negatywna atmosfera między współpracownikami, presja ze strony przełożonych, brak jasnych wymagań co do wykonywanej pracy, brak przestrzegania zasad BHP, niesprawiedliwe traktowanie w pracy albo niewyznawanie takich wartości, które zostały zapisane w polityce firmy (przykładowo przedsiębiorstwo wymaga aktywnej sprzedaży, lecz ty nie uważasz, aby było słusznym namawianie klienta na dodatkowy produkt, którego nie potrzebuje albo na który go nie stać).
Determinantem będzie również twoja osobowość – jeśli odczuwasz potrzebę kontroli swojego otoczenia albo jesteś perfekcjonistką, to będzie ci ciężko być zadowoloną ze swojego miejsca pracy.
Jakie są objawy wypalenia zawodowego?
Na początku prawdopodobnie pojawi się cyniczność i drażliwość. Zacznie ci brakować cierpliwości w stosunku do osób, z którymi pracujesz. Zaczną się problemy z porannym wstawaniem i będziesz odczuwać wysoką niechęć do pójścia do pracy.
W trakcie dnia będzie ci trudno skupić się na zadaniach i wykrzesać z siebie jak najwięcej produktywności i efektywności. Nie odczujesz satysfakcji z ich wykonania. W końcu stracisz zainteresowanie swoimi zadaniami, twoje wyniki zaczną spadać, a stres będzie się pogłębiać. Apatia może przenieść się na inne dziedziny życia.
Być może pojawią się bóle głowy, problemy żołądkowe, trudności ze snem i inne dolegliwości.
Jakie będą skutki wypalenia zawodowego?
To przede wszystkim pogarszające się wyniki w pracy, gdyż zabraknie ci zaangażowania, aby dalej wykonywać zadania najlepiej, jak potrafisz. Będziesz odczuwać zmęczenie fizyczne, psychiczne i emocjonalne. Mogą pojawić się objawy fizyczne, takie jak: bezsenność, bóle głowy i brzucha, obniżona odporność, duszności, omdlenia, napięcie albo ból mięśni.
Poczucie głębokiego niezadowolenia z życia zatrzyma cię w rozwoju i odbierze ci szczęście. Może doprowadzić do stopniowego wycofywania się z życia społecznego i narastaniu trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków.
Dlaczego ten problem częściej dotyka kobiet?
Wypalenie zawodowe dotyka 25% kobiet. To panie najczęściej są obciążone drugim etatem w domu. Mnogość zadań, brak czasu wolnego, odpoczynku powodują narastanie stresu, zmęczenia i braku energii.
W miejscach pracy stykają się ze szklanym sufitem – choć większość kobiet deklaruje chęć uzyskania awansu, mają na niego mniejsze szanse albo będą na tym stanowisku zarabiać mniej niż kiedy to mężczyzna je piastuje. Większość firm nie podejmuje (a nawet nie planuje) działań na rzecz równouprawnienia.
Dochodzą do tego stereotypy (np. te o mniejszych kompetencjach przywódczych), sytuacje agresji i molestowania, braku wsparcia. Problemy zdrowotne (miesiączka, poronienia, menopauza itd.) są marginalizowane i wiele kobiet pracuje, mimo że odczuwają danego dnia duży ból.
Pojawiają się problemy z urlopami macierzyńskimi albo z powrotem do pracy. Wiele firm usuwa stanowiska tylko po to, aby zwolnić świeżo upieczone matki. Kobiety też częściej opiekują się nie tylko dziećmi, ale również innym bliskim członkiem rodziny, co zawęża ich możliwości.
Kobiety z niepełnosprawnością, identyfikujące się ze społecznością LGBTQ+ lub należące do mniejszości etnicznych w niemalże co drugim przypadku stykają się z agresją w swoją stronę.
A więc ta sytuacja (stres, przemęczenie, nieustanne nadgodziny pracy, brak perspektyw na awans i brak wsparcia ze strony firm) odbija się mocno na ich zdrowiu fizycznym i psychicznym, co szybciej doprowadza do wypalenia zawodowego, a nawet do rezygnacji z pracy.
Czym jest wypalenie życiowe?
Wypalenie życiowe jest w swojej charakterystyce zbliżone do wypalenia zawodowego, ale odbija się na wszelkich innych sferach życia. Może się pojawić przez zbyt wygórowane oczekiwana, życie w opresyjnym środowisku, niezdrowy styl życia, tendencje perfekcjonistyczne, pesymistyczne spojrzenie na świat, trudną sytuację życiową, brak wsparcia ze strony bliskich.
Rodzice, partnerzy czy opiekunowie mogą czuć, że zawiedli w wykonywaniu swoich obowiązków. Mogą czuć się przytłoczeni i zmęczeni ilością obowiązków.
Wypalenie życiowe będzie się objawiać w zmniejszonej empatii względem osób, którymi się opiekujesz. Unikaniem obowiązków lub ich wykonywaniem z mniejszą efektywnością. Pojawi się uczucie pustki i braku satysfakcji, przed którymi możesz się bronić zdystansowaniem emocjonalnym.
Psychicznie odczujesz frustrację, trudności ze skupieniem i pamięcią, brakiem motywacji i kreatywności w rozwiązywaniu problemów, izolowaniem się od innych, próbami pocieszania się za pomocą środków psychoaktywnych.
Fizycznie pojawią się różnego rodzaju bóle, brak energii, częstsze choroby, bezsenność albo nadmierna senność, zmiany w apetycie i problemy z żołądkiem.
W jaki sposób można zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Na początku spróbuj zmienić swoje nastawienie do pracy albo zmniejsz jej ilość. Rób sobie częstsze krótkie przerwy, aby dać sobie możliwość regeneracji. Nie decyduj się na nadgodziny.
Pielęgnuj relacje, bliskie osoby będą w stanie pomóc ci w chwilach stresu i zmęczenia. Znajdź swój sposób na równowagę między życiem prywatnym i zawodowym. Stopniowo wprowadzaj drobne nawyki, które pomogą ci zadbać o siebie: mogą to być rytuały pielęgnacyjne, czas na hobby, ale najlepiej wprowadzanie zdrowego stylu życia: jakościowego snu, treningów, zdrowej diety.
Jeśli nie jesteś w stanie pomóc sobie sama, udaj się do specjalisty od zdrowia psychicznego. Możesz też skorzystać z opcji terapii online, która godzinowo będzie dla ciebie bardziej elastyczna.
Jednak walka z wypaleniem to nie tylko problem osób, które na to chorują. Pojawia się szeroko w społeczeństwie, a więc jest to też trudność do rozwiązania dla firm i państwa. Mogą to zrobić za pomocą specjalnych programów wsparcia, zniechęcaniem do nadgodzin, profilaktyką w przedsiębiorstwach, nowymi przepisami, które wprowadzą dłuższe przerwy w pracy albo skrócą tydzień pracy.
Wypalenie zawodowe dotyka coraz więcej osób. Jeśli rozpoznajesz u siebie jego objawy, nie czekaj, aż się rozwiną w poważne problemy zdrowotne. Skorzystaj z pomocy specjalistów albo wykorzystaj nasze rady na początkowym etapie wypalenia.
Źródła:
Kocur N., Wypalenie zawodowe – przyczyny, objawy i radzenie sobie, www.pokonajlek.pl, [dostęp: 20.12.2024].
Kocur N., Wypalenie życiowe – co to jest i jak leczyć, www.pokonajlek.pl, [dostęp: 20.12.2024].
Raport: jedna czwarta kobiet odczuwa wypalenie zawodowe, www.pracodawcydlazdrowia.pl, [dostęp: 20.12.2024].
Wypalenie zawodowe problemem współczesnych kobiet, www.poradnikbiznesu.info, [dostęp: 20.12.2024].
Wzrasta wypalenie zawodowe wśród kobiet. Boryka się z nim co czwarta pracownica, www.bydgoszcz.tvp.pl, [dostęp: 20.12.2024].
