Całkowite wyeliminowanie stresu w pracy jest niemożliwe, a nawet byłoby to niewskazane, gdyż krótkotrwały stres motywuje do działania i zwiększa możliwości danej osoby. Jeśli jednak trwa zbyt długo, staje się uciążliwy i przynosi ze sobą szereg negatywnych konsekwencji fizycznych i psychicznych, a przede wszystkim obniża jakość i wydajność pracy. W jaki więc sposób można zarządzać stresem w pracy?
Przyczyny stresu w miejscu pracy
Miejsce pracy jest środowiskiem dosyć stresującym tak ogólnie, ale istnieje kilka najczęstszych przyczyn nasilających stres u pracowników. Przede wszystkim jest to obłożenie osób pracujących zbyt dużą ilością obowiązków, które powodują trudności w zarządzaniu pracą i dotrzymywaniem terminów przy zachowaniu wysokiej jakości wykonania. Można jednak też w inny sposób stracić kontrolę nad własną pracą – a chodzi dokładnie o sposób wykonywania swoich obowiązków. Jeśli pracownik nie ma szans na bycie decyzyjnym i sprawczym, traci zapał do swoich zadań i zaczyna je wykonywać automatycznie. Taka sytuacja grozi większą ilością błędów, brakiem motywacji i zaangażowania do pracy, wręcz niechęcią, która długotrwała zacznie wyniszczać organizm.
Dużym błędem ze strony pracodawców jest zlecenie zadania bez określenia jasnych wytycznych jego wykonania. Pracownik pracuje na ślepo ze zwiększonym poziomem stresu. A jeśli po wykonaniu obowiązku służbowego nie otrzyma stosownego feedbacku, poczuje spadek własnej wartości, a jego stres przemieni się w chroniczne uczucie.
Kolejnym znaczącym problemem jest trudne środowisko pracy – konflikty wśród pracowników, brak wsparcia od nich oraz od przełożonych, wysoce wymagający klienci, presja wyników, nieprzychylne pracownikom polityki firm czy niepewność zatrudnienia. W takim miejscu trudno jest zarządzać własną pracą i własnym poziomem stresu.
Kolejną przyczyną, która niestety stała się normą naszych czasów, jest brak work-life balance. Zabieranie pracy do domu i bycie ciągle dostępnym dla pracodawcy odbiera możliwość jakościowego odpoczynku i obniżenia poziomu stresu. Rynek pracy podąża też w stronę zdalnego zatrudnienia, co jeszcze bardziej zaburza równowagę i odbiera zdystansowane spojrzenie na swoją pracę.
Negatywne konsekwencje chronicznego stresu w miejscu pracy
Organizm w końcu zawsze zareaguje na długotrwały i uciążliwy stres. Odbije się to na zdrowiu fizycznym i psychicznym, a także na zachowaniu pracownika. Jakie więc skutki zdrowotne mogą wystąpić?
Przede wszystkim z powodu nadmiaru stresu wystąpi poczucie przewlekłego zmęczenia i przeciążenia, braku kontroli. Spadnie motywacja i wydajność. Dojdzie do upośledzenia układu odpornościowego. Mogą pojawić się problemy ze snem, bóle głowy, trudności z utrzymanie skupienia, problemy trawienne czy sercowe.
Nadmiarowość stresu w miejscu pracy może być fundamentem do rozwinięcia depresji i chronicznego lęku czy do wypalenia zawodowego. Na początkowym etapie spowoduje spadek poczucia własnej wartości i odbierze pracownikowi jego sprawczość i indywidualność.
W końcu dojdzie do zmian na poziomie zachowania. Pracownik będzie poszukiwał kanałów ujścia swojego napięcia, dlatego może zacząć reagować agresywne, prokrastynować, unikać kontaktów z innymi czy nawet sięgnąć po substancje psychoaktywne.
Czym jest zarządzanie stresem?
Zarządzanie stresem to konkretne metody, które pozwalają pracownikom, a nawet całym firmom, na ograniczenie lub zapobieganie negatywnym działaniom stresu. Dlaczego jest to tak ważne? Przede wszystkim pracownik i organizacja są od siebie wzajemnie zależne. Niemożliwe jest dobre funkcjonowanie przedsiębiorstwa, gdy jego członkowie źle się czują. Dlatego właśnie przełożeni mają obowiązek zadbać o zarządzanie stresem ich pracowników – nawet jeśli ich główną motywacją jest interes instytucji.
Można wyróżnić trzy etapy prewencji w zarządzaniu stresem – usuwanie potencjalnych źródeł stresogennych, nauka pracowników w obszarze radzenia sobie ze stresem i usuwanie skutków długotrwałego stresu. A w jaki sposób sami pracownicy mogą kontrolować poziom swojego napięcia?
Skuteczne techniki zarządzania stresem
Każdy pracownik jest w stanie samodzielnie zarządzać stresem w miejscu pracy. Przede wszystkim należy dokładnie określić, jakie ma zadania do wykonania, a następnie dokonać ich klasyfikacji na te najważniejsze i najbardziej palące. Kiedy przystąpi do pracy, powinien skupić się na jednym zadaniu na raz. A zanim się go podejmie, powinien zadbać o odpowiednią ilość czasu na jego wykonanie – i to z zapasem na nieprzewidziane zdarzenia, dzięki temu zyska spokój, kontrolę i elastyczność w swoich obowiązkach.
Pracownik musi także nauczyć się odmawiać, skoro zdaje sobie sprawę, że już ma wystarczającą ilość obowiązków na głowie. Sztuką jest nauka delegowania zadań innym osobom i przyswojenie sobie technik koncentracyjnych. Warto też skorzystać z metod podnoszących efektywność pracy, np. wykorzystać technikę Pomodoro. Nigdy też nie powinien zabierać pracy do domu, jeśli chce być w stanie zarządzać swoim stresem.
W środowisku pracy trzeba też zadbać o jego atmosferę i dobre relacje między współpracownikami. Wsparcie i gra do jednego bramki obniży poziom stresu i zwiększy wydajność i wyniki w firmie. Dlatego sami przełożeni powinni zadbać o dobre stosunki międzyludzkie.
Poza pracą każda osoba musi zadbać o jakość swojego odpoczynku, najlepiej gdyby znalazło się w nim miejsce na aktywność fizyczną, zdrową dietę, lekturę i czas z bliskimi. Nigdy nie należy lekceważyć czasu na regenerację, najzdrowiej jest codzienne planowanie takich okresów dnia i trzymanie się ich bez względu na niewykonanie zadania. Jest to szczególnie trudne zadanie dla kobiet, które oprócz pracy zawodowej mają na swojej głowie obowiązki domowe, ale należy nauczyć się, że to własne samopoczucie i spełnianie swoich potrzeb i marzeń jest najważniejsze.
Można też skorzystać z konkretnych technik relaksacyjnych, ćwiczeń oddechowych, medytacji, jogi, pilatesu czy mindfulness.
Jeśli jednak dana osoba nie jest w stanie sama sobie poradzić w zarządzaniu stresem, powinna zgłosić się do specjalisty, który dotrze do źródła problemów, nauczy konkretnych technik i będzie przez jakiś czas pewnym wsparciem w trudnościach.
Stres jest obecnie nieodłącznym elementem współczesności. Każdy jest na niego narażony, a już szczególnie w miejscu swojej pracy. Zbyt długotrwały niesie ze sobą szereg negatywnych konsekwencji, które obniżają jakość życia. Dlatego ważna jest nauka zarządzania stresem. Wypróbuj przedstawione (i skuteczne) techniki radzenia sobie z napięciem i w końcu zacznij cieszyć się swoja pracą i życiem!
Źródła:
Chrapińska-Krupa M., Zarządzanie stresem w pracy: Jak radzić sobie z presją terminów?, www.spokojwglowie.pl, [dostęp: 10.02.2025].
Kocur N., Zarządzanie stresem w pracy, www.pokonajlek.pl, [dostęp: 10.02.2025].
Na czym polega zarządzanie stresem w miejscu pracy?, www.ecoms.pl, [dostęp: 10.02.2025].
Zarządzanie stresem w miejscu pracy, www.ciop.pl, [dostęp: 10.02.2025].
