Nagrody i kary to elementy wychowania, które mają na celu wywoływanie określonych zachowań. Wśród wielu rodzajów nagród i kar, jednym z ważniejszych jest gratyfikacja. Czym jest gratyfikacja? Wyjaśniamy w artykule.
Czym jest gratyfikacja? Definicja pojęcia
Gratyfikacja to w psychologii oznacza nagrodę za wykonaną pracę lub poświęcenie się czemuś. Może być ona w postaci pieniędzy, rzeczy, ale także uznania i szacunku. Nagrody mają na celu zmotywowanie do dalszego działania i zachęcenie do nauki nowych rzeczy. Są one szczególnie ważne w pracy, gdzie często musimy się napracować, aby osiągnąć sukces. Oczywiście, nie zawsze gratyfikacja jest w formie materialnej. Często możemy otrzymać ją w postaci uznania i szacunku ze strony innych. Jest to również bardzo ważne, ponieważ daje nam to poczucie, że nasza praca ma sens i że jesteśmy doceniani.
Jak działa gratyfikacja?
Gratyfikacja to po prostu nagroda, która ma zachęcić dziecko do wykonywania określonych czynności. Jest to jeden ze sposobów na wychowanie dziecka. Działa on na zasadzie „jeśli zrobisz to, co Ci powiem, to dostaniesz nagrodę”.
Wiadomo, że dzieci uwielbiają dostawać nagrody, dlatego gratyfikacja jest tak skuteczna. Kiedy dziecko dostaje nagrodę, czuje się szczęśliwe i docenione. Nagroda może być materialna, np. słodycz, ale może też być w postaci pochwały lub uznania.
Gratyfikacja jest skuteczna, ponieważ działa na zasadzie wzmocnienia. Dziecko, które dostaje nagrodę, będzie chciało powtórzyć dane zachowanie, ponieważ wiąże je z czymś pozytywnym.
Pamiętaj jednak, że gratyfikacja ma sens tylko wtedy, kiedy jest stosowana odpowiednio. Nagroda musi być adekwatna do wykonanej czynności i nie może być stosowana zbyt często. W przeciwnym razie dziecko może się rozczarować i zniechęcić do wykonywania określonych czynności.
Gratyfikacja zewnętrzna oraz wewnętrzna
W ostatnim czasie coraz więcej mówi się o potrzebie wynagrodzenia pracowników nie tylko finansowego, ale także w formie gratyfikacji zewnętrznej. Gratyfikacja jest zjawiskiem naturalnym w środowisku pracy. Warto więc zastanowić się, czym jest gratyfikacja zewnętrzna oraz czy faktycznie jest tak ważna, jak się mówi. Gratyfikacja zewnętrzna to wszelkiego rodzaju dodatkowe nagrody, które pracownicy otrzymują poza wynagrodzeniem finansowym. Najczęściej są to dodatkowe dni wolne, udział w szkoleniach, karnety sportowe lub kulturalne, a także drobne prezenty. Często jest ona także formą motywacji do dalszego rozwoju zawodowego.
Nie bez znaczenia jest także gratyfikacja wewnętrzna, czyli pochwały czy docenianie osiągnięć pracowników. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, kiedy pracownicy coraz częściej są narażeni na stres i nie mają poczucia, że ich praca jest doceniana. Podsumowując, gratyfikacja zewnętrzna i wewnętrzna to dwie różne formy wynagrodzenia pracowników. Obie są ważne, ale gratyfikacja wewnętrzna może być także formą motywacji do dalszego rozwoju zawodowego
Gratyfikacja materialna oraz niematerialna
Jak wiemy, gratyfikacja materialna to jedna z form wynagrodzenia za pracę. Może ona przybierać różne formy, od pieniędzy po dodatkowe dni wolnego. Niezależnie od tego, jakiej formy gratyfikacja przybiera, możemy wyróżnić jej dwa rodzaje. Pierwszy to gratyfikacja bezpośrednia, która następuje w momencie wykonania danego zadania lub osiągnięcia określonego celu. Drugi to gratyfikacja pośrednia, która nie jest bezpośrednio związana z wykonanym zadaniem, ale może być przyznana w ramach programu motywacyjnego lub jako nagroda za długoletnią lojalność.
Należy jednak pamiętać, że gratyfikacja materialna to nie jedyna forma wynagrodzenia, która może być stosowana w pracy. Istotną rolę w psychologii odgrywa także gratyfikacja niematerialna, która może przybierać różne formy, takie jak pochwały, uznania lub nagrody. Podobnie jak gratyfikacja materialna, także i gratyfikacja niematerialna może być stosowana w sposób bezpośredni lub pośredni.
Gratyfikacja niematerialna jest szczególnie ważna w przypadku prac, które nie są łatwo mierzalne w kategoriach ilościowych. Przykładem takiej pracy może być praca naukowa, której efekty mogą być trudne do określenia w krótkim czasie. W takim przypadku gratyfikacja niematerialna może być bardziej skuteczna w motywowaniu pracownika do długoterminowego wykonywania swoich obowiązków.
Podsumowując, gratyfikacja materialna i niematerialna to dwa różne rodzaje wynagrodzenia, które mogą być stosowane w pracy. Każdy z nich ma swoje wady i zalety, dlatego ważne jest, aby dobrać odpowiedni rodzaj gratyfikacji do charakteru pracy oraz celów, które chcemy osiągnąć.
